Autor artykułu: Tim Mackie/BibleProject
Czy kiedykolwiek czytałeś Biblię, zwłaszcza Stary Testament, i myślałeś, że Bóg wydaje się być nazywany wieloma imionami? Kim jest ten Jahwe, Elohim, El Roi, Adonai, Zbawiciel, Odkupiciel i Anioł Pański? Co stało się z prostą Trójcą: Ojciec, Syn i Duch Święty? W rzeczywistości istnieje dziesiątki sposobów, w jakich lud Izraela odnosił się do Boga, a wiele z nich zostało nam ujawnionych w Księdze Rodzaju i pozostałej części Tory. Ta mnogość nazw może być trochę dezorientująca dla tych, którzy nie znają starożytnego hebrajskiego. Dlatego pomyśleliśmy, że zrobimy co w naszej mocy, aby otworzyć tę fascynującą puszkę Pandory i pokazać, dlaczego tak ważne jest zrozumienie wielu starożytnych imion Boga.
Ludzie, Miejsce i Czas
Jeśli przeczytałeś nasz poprzedni artykuł o Księdze Rodzaju i starożytnej geografii kosmicznej, prawdopodobnie zdałeś sobie sprawę, jak poznanie starożytnego kontekstu kulturowego ludzi, miejsc i czasów Biblii jest ważne dla zrozumienia, co faktycznie dzieje się w konkretnej historii w Biblii. Innymi słowy, kiedy Bóg objawia się ludziom, czyni to dokładnie w języku, pojęciach i kontekście kulturowym tych konkretnych ludzi. Aby zrozumieć jakie znaczenie ma Biblia dla naszych czasów, musimy zrozumieć starożytne znaczenie tych tekstów dla oryginalnych odbiorców. Różne imiona Boga w Księdze Rodzaju są związane ze sposobem, w jaki starożytni ludzie na Bliskim Wschodzie myśleli o bogach. Jak zobaczymy, imiona nadane Bogu są odpowiedzią na idee religijne Kananejczyków (grupa starożytnych ludzi) i próbą skierowania ich uwagi na Boga Izraela.
El czy Elohim
Wśród sąsiadów starożytnego Izraela ludzie określali najpotężniejszego boga jako „El”, co w rzeczywistości nie jest imieniem, ale starożytnym semickim tytułem – „bóg”. Może odnosić się do wielu bogów, ale główny bóg rządzący innymi bogami nosił po prostu tytuł „El”, co oznacza „bóg”. W Starym Testamencie hebrajskim słowem określającym Boga jest najczęściej „Elohim”, jest ono używane ponad 2000 razy w odniesieniu do Boga Izraela i kilkadziesiąt razy w odniesieniu do innych bogów. Po konstrukcji słowa „El-ohim” widać, że jest dłuższą formą słowa „El”. Izraelici również używali krótkiej formy „El”, chociaż występuje ona głównie w poezji Starego Testamentu. Ponieważ oba słowa El i Elohim są przetłumaczone jako „Bóg”, nie zauważysz różnicy, dopóki nie przeczytasz w oryginale po hebrajsku.
Istnieją inne odmiany El, takie jak „Elo’ah” (odmiana aramejska) lub „El Elyon”, co oznacza „Bóg Najwyższy” (zob. Rdz 14:18) lub „El Shaddai”, co najprawdopodobniej oznacza „Bóg Wszechmogący” (patrz Rdz 17: 1). Tak więc, chociaż Izraelici używali różnych tytułów swoich kananejskich sąsiadów, nie wierzyli, że bogowie ich sąsiadów są jedynym prawdziwym Bogiem. W rzeczywistości wierzyli, że wszystkie te słowa wskazują na Boga, który objawił się Abrahamowi i Mojżeszowi – a ten Bóg miał imię.
Yahweh
Pamiętaj, że zarówno w języku polskim, angielskim, czy hebrajskim słowo „Bóg” (lub El lub Elohim) nie jest imieniem, ale ogólnym tytułem bóstwa, który można zastosować do innych, mniejszych istot duchowych. Ani starożytni Izraelici, ani Jezus, ani pierwsi chrześcijanie nie wierzyli, że ich Bóg był jedyną duchową istotą, która istniała. Było wiele takich istot, które były mniejsze od jedynego prawdziwego Boga, ponieważ były one stworzone, a nie były Stwórcą. Niemniej jednak były one prawdziwymi istotami i dlatego w Starym Testamencie nazywane są „Elohim” lub „bogami” (zobacz dla przykładu Rdz 35: 2). Na przykład na północy Izraela mieszkali starożytni Syryjczycy, a ich główny bóg był nazywany ?Baal? (znany z opowieści o Eliaszu, zob. 1 Król. 18), a Moabici na wschodzie oddawali cześć Kemoszowi (zob. 1 Król. 11:7).
Jednak Izraelici byli wyjątkowi pod tym względem, że oddali wierność Bogu, który nie został nazwany ani czczony nigdzie indziej w starożytnym świecie. Imię tego Boga brzmiało „Yahweh” (być może pierwotnie „Yahuwah”). Imię to zostało po raz pierwszy objawione Mojżeszowi zgodnie z Księgą Wyjścia 3:12-15 (tłumaczone na polski: Jahwe), a historie o Abrahamie w Księdze Rodzaju jasno pokazują, że był to Bóg, o którym Abraham odnosił się jako „El” lub „El-Elyon”. Imię oznacza „On będzie”, co nieco zakręcić ci w głowie. To odpowiednie imię dla odwiecznego Stwórcy wszechrzeczy, głębokie stwierdzenie, że ten Bóg jest ostatecznym autorem całej rzeczywistości, tym, który nie ma początku ani końca.
Jehovah
Znacznie później w historii Izraela (około III lub II wieku pne) ludzie przestali głośno wymawiać imię Jahwe, prawdopodobnie z powodu wielkiej czci. Tak więc, kiedy natykali się na litery „Jahwe” w Piśmie, nie mówili „Jahwe”, ale zastąpili je hebrajskim słowem oznaczającym „Pan”, wymawianym adonai. Jeszcze później, w VI i VII wieku ne, żydowscy pisarze stworzyli naprawdę fajne przypomnienie dla czytelników Pisma, aby nie wymawiali imienia Boga. Pozostawili litery imienia Jahwe w tekście biblijnym (YHWH), ale wstawili w nie samogłoski słowa „Pan” lub adonai. Rezultatem w tekście hebrajskim było hybrydowe słowo „yehovah” (jehowa), które nie odpowiadało żadnemu faktycznemu hebrajskiemu słowu kiedykolwiek wypowiedzianemu na głos przez jakiegokolwiek Izraelitę. Ironia polega oczywiście na tym, że późniejsi europejscy chrześcijanie, którzy próbowali uczyć się hebrajskiego, nie wiedzieli, że to nie jest prawdziwe, boskie imię, i tak imię „Jehowa” weszło do historii chrześcijaństwa i pozostało w niej na zawsze.
Jahwe oznacza po prostu On Będzie
Co z resztą?
Bóg, którego znajdziesz w Starym Testamencie, nie różni się od Boga objawionego przez Jezusa Chrystusa w Ewangeliach, ani od Boga, o którym Paweł mówił w Nowym Testamencie. Jednak Grecy i Rzymianie, do których kierowali oni swoje słowa, mieli wiele różnych wyobrażeń na temat bogów, dlatego w Nowym Testamencie można znaleźć wiele różnych tytułów i imion Boga (wymawianego po grecku jako theos). Tak jak wszyscy autorzy Starego Testamentu twierdzili, że ich różne tytuły dla „Boga” odnoszą się do jedynego prawdziwego Boga znanego jako „Jahwe”, tak apostołowie, którzy napisali Nowy Testament, wierzyli, że Jezus był fizycznym wcieleniem samego Jahwe. Dlatego tak dużo mówią o Jezusie. Ich przekonanie było takie, że Bóg, który objawił się Abrahamowi i Mojżeszowi, Bóg, który był znany z wielu tytułów w Starym Testamencie, najdoskonalej objawił się w życiu, śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa Mesjasza. W ich wyobrażeniu, bez Jezusa nie moglibyśmy poznać Boga. To przez miłość, miłosierdzie i sprawiedliwość Jahwe, Boga Stwórcy, stał się On człowiekiem, abyśmy mogli go usłyszeć, dotknąć i poznać po imieniu.
Artykuł ten został przetłumaczony z języka angielskiego ze strony organizacji BibleProject. Link do oryginalnego artykułu https://bibleproject.com/blog/god-name-many-actually/
Tim Mackie jest autorem oraz dyrektorem kreatywnym dla BibleProject. Posiada doktorat z języków semickich i biblistyki. Napisał dysertację na temat historii rękopisu księgi Ezechiela, ze szczególnym uwzględnieniem Septuaginty i Zwojów znad Morza Martwego. Co za totalny mol książkowy! Jest profesorem w Western Seminary i przez wiele lat pracował jako pastor kształcący.
BibleProject to niekomercyjne studio animacji zajmujące się produkcją krótkich, w pełni animowanych filmów, dzięki którym treść Biblii może być dostępna dla wszystkich, wszędzie. Tworzone filmy, podcasty i inne materiały są rozpowszechniane za darmo, by pomóc ludziom poznawać historię biblijną w nowy sposób.
Polska część strony internetowej BibleProject jest dostępna pod linkiem: https://bibleproject.com/polish/
Zachęcamy również do subskrypcji polskiego kanału BibleProject na YouTube: https://www.youtube.com/c/BibleProjectPolski